Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΗΝ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Το Τίμιο Ξύλου του Σταυρού. Ευρίσκεται αποτεθησαυρισμένο στο
Σκευοφυλάκιο του ναού της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα. Είναι
κεκοσμημένο με διαμάντια και σμαράγδια.

Πολλές φορές στα Μηναία της αγίας Εκκλησίας μας, ύμνοι  αναφέρονται στον Σταυρό. Επί παραδείγματι τη περίοδο του δεκαπενταύγουστου, που εορτάζεται και η πρόοδος του Τιμίου Σταυρού, ψάλλονται οι Καταβασίες : «Σταυρόν χαράξας Μωσής».

Συνάμα, υπάρχουν τα λεγόμενα Σταυροθεοτοκία, τα οποία ψάλλονται αντί των θεοτοκίων, εφόσον οι ακολουθίες στις οποίες αναφέρονται συμπέσουν με τη Τετάρτη ή την Παρασκευή.

Επιπλέον, έχουμε και την ακολουθία των 24 οίκων στον Τίμιο Σταυρό – «Εικοσιτέσσαρες οίκοι εις την νοητήν κλίμακα του Τιμίου Σταυρού», με τον αντίστοιχο κανόνα, όπως γίνεται με τον Ακάθιστο ύμνο.

Στο βιβλίο της Παρακλητικής – Οκταήχου ευρίσκονται 16 σταυρώσιμοι Κανόνες προς τον Τίμιο Σταυρό, έργο του Ιωσήφ του Υμνογράφου (9^ος αιών). Ακόμη, στους Όρθρους απαντούμε σταυρώσιμα Καθίσματα, Εξαποστειλάρια, Απόστιχα Αίνων. Ακολούθως, έχουμε τα λεγόμενα Σταυροθεοτοκία, τα οποία είναι ύμνοι που ψάλλονται κατά τα Δοξαστικά των ακολουθιών της Τετάρτης ή της Πέμπτης. Σταυρώσιμο περιεχόμενο έχουν και τα Μαρτυρικά όλων των ημερών και των ήχων της εβδομάδος. Ενώ στις λειτουργίες έχουμε σταυρώσιμους μακαρισμούς.

Και στο βιβλίο του Τριωδίου απαντούμε πολλούς σταυρώσιμους ύμνους. Ειδικότερα, Σταυροθεοτοκία στα Δοξαστικά των Εσπερινών και των Όρθρων της Τετάρτης και της Παρασκευής. Ακόμη, οι κανόνες του Τριωδίου αναφέρονται πολλαχού στον Σταυρό. Η Κυριακή της Τρίτης εβδομάδας των Νηστειών – της Σταυροπροσκυνήσεως – και η εβδομάδα που ακολουθεί, έχει υμνολογία αφιερωμένη στο Σταυρό. Οι Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος αναφέρονται στο Σταυρό και το Πάθος, ιδία της Μεγάλης Παρασκευής.

Τέλος, και από το Πεντηκοστάριο δεν απουσιάζουν ύμνοι που αναφέρονται στο Σταυρό, όπως αυτοί των αίνων της διακαινησίμου εβδομάδος.